Maambukizi ya mfumo wa mkojo (UTIs) ni aina ya pili ya maambukizi katika mwili, yanayopelekea takribani watu milioni 8.1 kutembelea watoa huduma za afya kila mwaka. Dalili za UTI zinaweza kuwa mbaya sana, na kwa watu wengine, haswa wanawake, ni tatizo la kiafya la mara kwa mara.
Kwa bahati mbaya, matibabu ya kawaida ya UTI ni antibiotics, na E. koli, bakteria ambayo kimsingi ndiyo inayohusika na maambukizi ya njia ya mkojo, inazidi kuwa sugu dhidi ya antibiotics. Hata hivyo, kuna mbadala wa tiba za nyumbani za UTI ambazo hazihusishi matumizi ya antibiotics na zinaweza kuzuia uvamizi wa microorganisms kutoka kuwa tatizo la mara kwa mara.
UTI ni nini?
UTI husababishwa na viumbe vidogo sana wasioweza kuonekana bila darubini, viumbe hao ni pamoja na fangasi, virusi na bakteria.
Njia ya mkojo ni mfumo wa mifereji ya maji kutoka kwenye mwili kwa ajili ya kuondoa taka na maji ya ziada. Inajumuisha figo mbili, ureta mbili, kibofu cha mkojo na urethra.
Figo huchuja takribani wakia (ounces) tatu za damu yako kwa siku, na kuondoa taka na maji ya ziada na kutengeneza lita moja hadi mbili za mkojo. Kisha mkojo husafiri kutoka kwa figo hadi kwenye mirija miwili nyembamba inayoitwa ureta, ambapo huhifadhiwa kwenye kibofu cha mkojo na kutolewa kupitia urethra.
Unapokojoa, msuli unaoitwa sphincter hulegea, na mkojo hutiririka nje ya mwili kupitia urethra, mwanya ulio kwenye mwisho wa uume kwa wanaume na mbele ya uke kwa wanawake.
Bakteria wanaoishi kwenye matumbo ndio sababu za kawaida za UTI. Kama ilivyoelezwa na Taasisi ya Kitaifa ya Kisukari na Magonjwa ya Kumeng’enya na Figo, sehemu ya Taasisi za Kitaifa za Afya, bakteria hao huingia kwenye njia ya mkojo na kwa kawaida hutolewa haraka na mwili, lakini wakati mwingine ushambulia na kushinda walinzi wa asili wa mwili na kusababisha maambukizi. .
Bakteria fulani wana uwezo wa kujishikamanisha na utando wa njia ya mkojo, licha ya ulinzi mkubwa wa mwili.
Mirija ya mkojo hushikamana na kibofu cha mkojo na hufanya kama vali za njia moja ili kuzuia mkojo usirudi nyuma kuelekea kwenye figo, kukojoa huosha vijidudu kutoka kwenye mwili, tezi ya kibofu kwa wanaume hutoa majimaji ambayo huchelewesha ukuaji wa bakteria na ulinzi wa kinga huwekwa ili kuzuia maambukizi.
Ingawa mifumo hii ya mwili iko tayari kukukinga dhidi ya maambukizi, bado unaweza kupata UTI kutoka kwa viumbe ambavyo haviwezi kudhibitiwa.
Dalili za UTI
Kwa ujumla, dalili za UTI kwa watu wazima zinaweza kujumuisha:
- Maumivu wakati wa kukojoa.
- Kuwa na hisia ya kuungua kwa kibofu cha mkojo au urethra wakati wa kukojoa.
- Kukojoa mara kwa mara au kuhisi kubanwa na mkojo mara kwa mara lakini unapoenda haja, unakojoa kiwango kidogo cha mkojo.
- Maumivu ya misuli.
- Maumivu ya tumbo.
- Kuhisi uchovu na mdhaifu.
- Mkojo unaoonekana kuwa na mawingu.
- Mkojo unaoonekana nwekundu (ishara ya damu kwenye mkojo)
- Mkojo wenye harufu kali
- Maumivu ya pelvic kwa wanawake
- Kushindwa kwa mkojo
Delirium na UTI ni hali mbili za kawaida sana kwa watu wazima. Katika mapitio ya utaratibu ya mwaka 2014, kwa wagonjwa wazee wenye UTIs, viwango vya delirium vilianzia asilimia 30 hadi 35 ikilinganishwa na asilimia 7 hadi 8 kwa wale wasio na UTI.
Delirium inatazamwa sana kama mojawapo ya dalili zisizo za kawaida za UTI kwa wazee – kwa hiyo madaktari huanzisha kazi ya maambukizo ya njia ya mkojo wakati wowote unapotokea kwa mgonjwa mzee.
Kuna aina tofauti za UTI. Maambukizi kwenye urethra huitwa urethritis, na dalili zinaweza kujumuisha maumivu kwenye sehemu ya juu ya mgongo na upande, homa kali, kutetemeka na baridi, kichefuchefu, na kutapika. Bakteria zote mbili (kama E. koli) na virusi (kama vile herpes simplex) zinaweza kusababisha urethritis.
Maambukizi ya kibofu huitwa cystitis (maambukizi ya njia ya chini ya mkojo). Dalili za maambukizi ya kibofu cha mkojo zinaweza kujumuisha maumivu ya pelvic, usumbufu kwenye tumbo la chini, kukojoa mara kwa mara, maumivu na damu kwenye mkojo. Maambukizi ya kibofu hutokea wakati bakteria wapo kwenye mkojo, ambao huhifadhiwa kwenye kibofu.
Bakteria pia wanaweza kusafiri hadi kwenye ureta ili kuzidisha na kuambukiza figo, ambayo huitwa pyelonephritis (maambukizi ya njia ya juu ya mkojo). Ishara za maambukizi ya figo inaweza kupata hisia za kuwaka moto wakati wa kukojoa. Hii kwa kawaida hutokea wakati mkojo umezibwa na kasoro ya kimuundo katika njia ya mkojo, kama vile jiwe la figo au kibofu kilichopanuliwa.
Visababishi na Hatari Zitokanazo na UTI
Maambukizi ya njia ya mkojo hutokea wakati bakteria huingia kwenye njia ya mkojo, kukaa kwa muda mrefu na kukua hadi kuwa maambukizi kamili. Kuna sababu kadhaa zinazoongeza hatari ya kupata dalili za UTI.
Kujua ni nini husababisha magonjwa ya mfumo wa mkojo kunaweza kukusaidia kuzuia UTI katika siku zijazo. Hapa kuna baadhi ya sababu kuu za hatari:
Kwa Mwanamke
Wanawake huathirika zaidi na UTI kwa sababu mirija ya urethra ni mifupi, ambayo inaruhusu bakteria kufika kwenye kibofu kwa haraka. Mwanya wa urethra wa mwanamke pia uko karibu na vyanzo vya bakteria kutoka kwa uke na sehemu ya haja kubwa.
Kulingana na utafiti uliofanywa katika Chuo Kikuu cha Kansas, hatari ya maisha ya UTI kwa wanawake ni kubwa zaidi ya asilimia 50. Kati ya 1988 na 1994, kiwango cha maambukizi ya UTI kilikadiriwa kuwa 53,067 kwa kila wanawake 100,000.
UTI kwa wanaume sio kawaida, lakini inaweza kuwa mbaya inapotokea.
Kujamiiana
Utafiti uliofanywa katika Chuo Kikuu cha Washington School of Medicine unaonyesha kwamba sababu kuu za hatari za UTI kwa wanawake vijana ni kujamiiana na matumizi ya vidhibiti mimba vya kuua manii. Kujamiiana kunaweza kuhamisha vijidudu kutoka kwa njia ya uke hadi kwenye mwanya wa urethra.
Kufuatia kujamiiana, wanawake wengi huwa na idadi kubwa ya bakteria kwenye mkojo wao, na ingawa mwili huwaondoa bakteria ndani ya masaa 24, wengine wanaweza kubaki na kusababisha maambukizi.
Watafiti kutoka Idara ya Utunzaji wa Msingi na Tiba ya Kijamii katika Chuo cha Imperial huko London wanapendekeza kwamba uwezekano wa kupata cystitis ya papo hapo huongezeka kwa sababu ya 60 wakati wa masaa 48 baada ya kujamiiana.
Udhibiti wa Uzazi
Baadhi ya njia za udhibiti wa uzazi zinaweza pia kuongeza hatari ya kupata dalili za UTI. Dawa za manii na kondomu zinaweza kuwasha ngozi na kuongeza ukuaji wa bakteria wanaovamia tishu zinazozunguka uke.
Diaphragm inaweza kubadilisha mimea (vaginal flora) ya uke na mtiririko mdogo wa mkojo, kuruhusu bakteria kuongezeka. Utafiti uliochapishwa katika Jarida la Urology uligundua kuwa kiwango cha juu cha mtiririko wa mkojo kilikuwa kidogo sana kwa wanawake ambao walivaa diaphragm kuliko wale ambao hawakuvaa.
Wanawake ambao waliripoti hisia za kizuizi wakati wa kukojoa na diaphragm walionyesha kupungua kwa kiwango cha juu cha mtiririko wa mkojo, na matokeo haya yalionekana wazi kwa wale walio na historia ya maambukizo ya njia ya mkojo. Watafiti pia waligundua kwamba watumiaji wa sasa wa diaphragms na historia ya maambukizi ya njia ya mkojo walikuwa na ukuaji mkubwa wa viumbe vya coliform kutoka kwa tamaduni za uke na urethra na matukio zaidi ya maambukizi.
Catheters
Utafiti uliochapishwa katika jarida la Antimicrobial Resistance and Infection Control, unaonyesha kuwa UTIs inayosababishwa na katheta za mkojo ni baadhi yamaambukizo ya kawaida ambayo wagonjwa hupata katika vituo vya huduma za afya. Biofilm inakua kwenye catheters, ambayo inaruhusu bakteria kuendeleza na kusababisha maambukizi.
Watafiti wanapendekeza kwamba uingiliaji muhimu zaidi wa kuzuia mkusanyiko wa bakteria na maambukizo ni kupunguza matumizi ya katheta ya ndani (ikiwa ipo) au kuacha kutumia katheta haraka iwezekanavyo katika kliniki.
Mimba
UTI ni matatizo ya kawaida ya ujauzito, hutokea kwa asilimia 2 hadi asilimia 13 ya wajawazito. Watafiti wanaamini kuwa mabadiliko kadhaa ya homoni kwa wanawake wajawazito na mabadiliko katika nafasi ya njia ya mkojo huchangia ongezeko la hatari ya kupata UTI.
Bakteria inaweza kusafiri kwa urahisi zaidi kwenye ureta hadi kwenye figo na kusababisha maambukizi. Ndiyo maana wanawake wajawazito huchunguzwa mara kwa mara kwa bakteria kwenye mkojo wao.
Uchunguzi unaonyesha kwamba maambukizi na bakteria zisizo na dalili zisizotibiwa wakati wa ujauzito huhusishwa na hatari ya kuongezeka kwa pyelonephritis (maambukizi ya figo), kuzaa kabla ya wakati na vifo vya fetasi.
Mfumo wa Kinga Uliodhoofishwa na Kisukari
Kinga ya mwili iliyodhoofishwa huwaweka watu katika hatari ya kupata UTI kwa sababu ulinzi wa mwili dhidi ya bakteria umeharibika. Utafiti wa 2015 uliochapishwa katika Diabetes, Metabolic Syndrome na Obesity unapendekeza kwamba maambukizi ya njia ya mkojo ni ya kawaida, kali zaidi na hubeba matokeo mabaya zaidi kwa wagonjwa wenye dalili za kisukari. Hii ni kutokana na kuharibika sehemu mbalimbali katika mfumo wa kinga, udhibiti duni wa kimetaboliki na kutokuisha kwa mkojo katika kibofu.
Wanawake Waliokoma Hedhi
Kundi jingine lililo katika hatari kubwa ya kupata UTI ni wanawake waliokoma hedhi.
Utafiti unaonyesha kuwa upungufu wa uzalishwaji wa homoni ya estrojeni unachangia katika ukuzaji wa bakteria. Kupungua kwa cream ya estrojeni ya uke imeonyesha athari za kushindwa udhibiti wa bakteria zinazojirudia kwa wanawake wazee kwa sababu inapunguza pH ya uke.
Changamoto kubwa ya UTI ni kwamba huweza kujirudia tena na tena. Kwa kweli, kwa mtu ambaye ameshapata UTI, hatari kwamba mwanamke ataendelea kuwa na maambukizi ya mara kwa mara na hata huongezeka.
Kufuatia UTI ya awali, hatari ya ongezeko ni asilimia 24.5 ndani ya miezi sita, na kuna uwezekano wa asilimia 5 kujirudia mara tatu ndani ya mwaka.
Ingawa wanaume wana uwezekano mdogo wa kupata UTI, pindi mwanamume anapopata, kuna uwezekano mkubwa wa kupata nyingine kwa sababu bakteria wanaweza kujificha ndani kabisa ya tishu za kibofu. Watu ambao wana shida ya kusafisha kibofu chao pia wana uwezekano mkubwa wa kupata UTI ya mara kwa mara.
Matibabu ya Kawaida
UTI kwa kawaida hutibiwa kwa dawa za kupambana na bakteria, kama vile antibiotics na antimicrobials. Trimethoprim, antibiotiki, ni chaguo la kwanza la matibabu, lakini upinzani wa antibiotiki una uwezekano mkubwa wa kutokea kwa wagonjwa ambao wametumia antibiotics katika miezi sita iliyopita.
Kulingana na utafiti uliochapishwa katika ripoti za Current Infectious Disease, kuna sababu kadhaa za kuepuka kutumia antibiotics kutibu UTI. Kuna ongezeko la upinzani wa E. koli, bakteria ya msingi inayohusika na UTI, kwa aina mbalimbali za antibiotics. Kwa kuongeza, tafiti za microbiome ya binadamu zinaonyesha kuwa kunaweza kuwa na athari kubwa ya antibiotics kwenye microbiota ya gut na microbiota katika cavity ya uke.
Sababu nyingine ya kuepuka matumizi ya viua-vijasumu kwa ajili ya kutibu UTI ni kwamba inaweza kusababisha ukuzaji wa maambukizi ya uke, ambayo hutokea katika hadi asilimia 22 ya wanawake wanaotibiwa UTI ambayo si ngumu. Watafiti wanaamini kwamba antibiotics inapaswa kutumika tu kwa UTI ambayo haiondoki ndani ya siku tatu.
Matibabu ya Asili ya UTI
Kwa mujibu wa uzoefu na utafiti tulioufanya, tumekuandalia aina 10 za matatibabu ya asili kabisa ambayo yanaweza kukusaidia wewe unayependa kujikinga au mwenye tatizo la UTI kwa njia zisizo na madhara (kama yapo basi ni kwa kiwango kidogo) ya kudumu katika mwili wako.
